آکنه و درمان آن: از علت تا مراقبت مؤثر پوست

Estimated reading time: 6 دقیقه

آکنه یا جوش صورت، یکی از رایج‌ترین بیماری‌های پوستی است که می‌تواند در هر سنی، به‌ویژه در دوران بلوغ و جوانی بروز کند. بروز جوش فقط مسئله‌ای ظاهری نیست؛ بلکه می‌تواند بر روحیه و اعتمادبه‌نفس فرد نیز اثر منفی بگذارد. خوشبختانه، امروزه با پیشرفت‌های پزشکی و پوستی، درمان‌های مؤثر و متنوعی برای کنترل و کاهش آکنه وجود دارد.

علت ایجاد آکنه

آکنه زمانی به‌وجود می‌آید که منافذ پوست با چربی و سلول‌های مرده مسدود شوند. این محیط بسته، محل رشد باکتری‌ها می‌شود و در نتیجه التهاب و جوش ظاهر می‌گردد.

مهم‌ترین دلایل بروز آکنه

• تغییرات هورمونی (در بلوغ، بارداری، یا قبل از قاعدگی)
• استرس و بی‌خوابی
• رژیم غذایی پر از شیرینی، لبنیات پرچرب و غذاهای سرخ‌شده
• استفاده از لوازم آرایشی و کرم‌های چرب
• عوامل ژنتیکی

انواع آکنه

• جوش‌های سرسیاه و سرسفید: ناشی از انسداد سطحی منافذ پوست
• جوش‌های التهابی: قرمز، دردناک و گاهی چرکی
• آکنه‌های عمقی (کیستی یا ندولی): در لایه‌های زیرین پوست تشکیل می‌شوند و ممکن است جای زخم برجا بگذارند.

درمان آکنه

درمان آکنه باید با تشخیص پزشک متخصص پوست انجام شود. درمان مؤثر معمولاً ترکیبی از درمان دارویی، مراقبت پوستی و اصلاح سبک زندگی است.

1- درمان‌های موضعی (برای آکنه خفیف تا متوسط)

رتینوئیدهای موضعی (مثل آداپالن یا ترتینوئین):
به باز شدن منافذ، کاهش جوش‌های سرسیاه و پیشگیری از جوش‌های جدید کمک می‌کنند.
بنزوئیل پراکسید:
ضدباکتری قوی است و التهاب را کاهش می‌دهد. بهتر است در غلظت پایین شروع شود تا پوست تحریک نشود.
آنتی‌بیوتیک‌های موضعی (کلیندامایسین یا اریترومایسین):
برای کنترل رشد باکتری‌ها استفاده می‌شوند. معمولاً همراه با بنزوئیل پراکسید تجویز می‌شوند تا مقاومت دارویی ایجاد نشود.
اسید سالیسیلیک و نیاسینامید:
در محصولات شست‌وشو و کرم‌ها وجود دارند و برای پاکسازی منافذ و کنترل چربی مفیدند.

2- درمان‌های خوراکی (برای آکنه متوسط تا شدید)

آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی(مثل داکسی‌سیکلین یا مینوسیکلین):
باعث کاهش التهاب و باکتری‌های پوست می‌شوند. مصرف آن‌ها باید محدود و زیر نظر پزشک باشد.

درمان‌های هورمونی برای خانم‌ها:
داروهایی مانند اسپیرونولاکتون یا برخی قرص‌های ضدبارداری به تنظیم هورمون‌ها و کاهش ترشح چربی پوست کمک می‌کنند.

ایزوترتینوئین (راکوتان):
قوی‌ترین درمان برای آکنه‌های شدید و مقاوم است که اندازه غدد چربی را کاهش می‌دهد. باید حتماً با آزمایش‌های منظم و تحت نظر متخصص مصرف شود، زیرا عوارض خاص خود را دارد.

3- درمان‌های کلینیکی (پزشکی و زیبایی)

لیزر درمانی و نوردرمانی (LED و IPL):
باعث از بین رفتن باکتری‌های مولد آکنه و کاهش التهاب پوست می‌شود.
پیلینگ شیمیایی (لایه‌برداری کنترل‌شده):
به حذف سلول‌های مرده و کاهش جای جوش کمک می‌کند.
میکرونیدلینگ و مزوتراپی پوست:
باعث ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده و کاهش لک‌های پس از آکنه می‌شوند.
درمان با ازن یا پلاسما جت:
روش‌های نوینی هستند که التهاب را کاهش داده و پوست را بازسازی می‌کنند.

4- اصلاح سبک زندگی و مراقبت روزانه

• روزی دو بار صورت را با شوینده‌ی ملایم بشویید.
• از ضدآفتاب سبک و غیرچرب استفاده کنید.
• از دست‌کاری یا فشار دادن جوش‌ها خودداری کنید.
• رژیم غذایی کم‌چرب، سرشار از سبزیجات و آب فراوان داشته باشید.
• استرس را با خواب کافی و ورزش کنترل کنید.

5- مکمل‌تراپی (Supplement Therapy)

یکی از روش‌های نوین و مؤثر در کنترل آکنه، استفاده از مکمل‌های تغذیه‌ای است. بسیاری از کمبودهای ویتامینی و مواد معدنی می‌توانند باعث افزایش چربی پوست یا التهاب شوند.

مکمل‌های مفید در درمان آکنه:

• روی (Zinc): کاهش‌دهنده التهاب و ترشح چربی پوست.
• ویتامین A و بتاکاروتن: کمک به بازسازی سلول‌های پوستی.
• ویتامین D: تقویت سیستم ایمنی پوست و کاهش التهاب.
• اُمگا ۳ (روغن ماهی): کاهش التهاب و بهبود تعادل هورمونی.
• پروبیوتیک‌ها: تعادل باکتری‌های روده و تأثیر غیرمستقیم در بهبود پوست.

نکته: مکمل‌ها باید با نظر پزشک یا متخصص تغذیه مصرف شوند، زیرا مصرف خودسرانه ممکن است باعث تداخل دارویی یا عوارض جانبی شود.

نتیجه‌گیری

آکنه بیماری شایعی است اما با درمان درست و مراقبت مداوم، کاملاً قابل‌کنترل است. درمان قطعی آکنه در کوتاه‌مدت ممکن نیست، اما با صبوری، مراجعه منظم به متخصص پوست، استفاده از داروهای مناسب و مراقبت روزانه می‌توان پوستی صاف و سالم داشت.
سلامت پوست، حاصل تعادل بدن، ذهن و عادت‌های روزمره است.

سوالات متداول درباره آکنه و درمان آن